Werkvormen voor kinderen bij scheiding: hoe het binnenwereldmodel professionals helpt bij verlies en loyaliteit
Boosheid, teruggetrokken gedrag, lichamelijke klachten, parentificatie of loyaliteitsconflicten: wie werkt met kinderen in een scheidingssituatie, herkent deze signalen. Maar wat speelt er werkelijk aan de binnenkant? Gedrag is slechts het topje van de ijsberg. In dit blog ontdek je hoe het binnenwereldmodel en gerichte werkvormen voor kinderen bij scheiding je helpen om als professional te werken met wat er écht speelt. En hoe jij kinderen kunt helpen van het moeras terug te keren naar hun kerneiland.
Wat is het binnenwereldmodel?
Het binnenwereldmodel is een visueel en systemisch denkmodel waarin de binnenwereld van het kind wordt weergegeven met behulp van eilanden, moerassen en verbindende paden. Elk onderdeel symboliseert een aspect van het innerlijke proces:
Het kerneiland: hier leeft de kracht van het kind, zelfvertrouwen, zelfbewustzijn, emotionele regulatie, veerkracht.
Het moeras: de plek van verwarring, bevriezing en stress. Hier staan kinderen niet meer stevig. Denk aan situaties waarin ze zich niet durven uitspreken, zich terugtrekken of blokkeren.
De eilanden: losse delen die losgeraakt zijn van het geheel. Hier wonen bijvoorbeeld schuldgevoelens, diepe angsten, traumatische ervaringen of afgesplitste emoties.
Je werkt als professional altijd aan integratie: het terugbrengen van delen van het kind naar het kerneiland. Terug naar heelheid, rust en zelfsturing. Dit vraagt om passende werkvormen voor kinderen bij scheiding.
Waarom is dit model onmisbaar bij scheiding en verlies?
Scheiden is verlies. En verlies raakt de binnenwereld op alle lagen. De plek van veiligheid verdwijnt. Er is verwarring over loyaliteit. Kinderen voelen zich schuldig, verdrietig of verantwoordelijk. Soms spreken ze zich niet meer uit, uit angst om partij te kiezen. Of ze nemen onbewust een leeggevallen plek in het gezin in (parentificatie).
Het binnenwereldmodel helpt je om dit zichtbaar te maken en samen met het kind een weg terug te vinden naar houvast en stabiliteit. Door middel van doordachte werkvormen voor kinderen bij scheiding kan je het kind op een zachte, maar gerichte manier begeleiden.
Praktische toepassingen van het binnenwereldmodel
1. Start met het kerneiland: waar staat het kind krachtig?
Inventariseer samen sterke kanten: slimheid, zorgzaamheid, assertiviteit, creativiteit, humor, oplossingsgerichtheid. Dit geeft kinderen direct erkenning en houvast. Veel werkvormen voor kinderen bij scheiding starten met deze basis.
2. Herken het moerasgedrag
Waar blokkeert het kind? Wat vermijdt het? Komt het in actie (vechten) of trekt het zich juist terug (bevriezen/vluchten)? Signalen zoals buikpijn, boze buien of schoolproblemen zijn vaak moerasreacties.
3. Onderzoek het pijneiland
Waar ligt de afgesplitste pijn? Een verlies, schuldgevoel, angst of afwijzing? Denk aan een kind dat op een eiland van schuld zit, omdat hij denkt dat hij de scheiding veroorzaakt heeft.
4. Werk met verbeelding en spel
Gebruik oefeningen als “Iedereen een plek geven”, het tekenen van een tijdlijn of een driehuizenopdracht om het landschap van de binnenwereld letterlijk in kaart te brengen. Hierdoor ontstaat grip en beweging. Dit zijn krachtige werkvormen voor kinderen bij scheiding die veiligheid en expressie bieden.
5. Begeleid de beweging terug naar integratie
Laat kinderen ervaren dat het oké is om te voelen. Dat verdriet mag. En dat delen weer terug mogen komen. Versterk het kerneiland stap voor stap. Hier komen de werkvormen het beste tot hun recht.
Praktische toepassingen van het binnenwereldmodel
1. Start met het kerneiland: waar staat het kind krachtig?
Inventariseer samen sterke kanten: slimheid, zorgzaamheid, assertiviteit, creativiteit, humor, oplossingsgerichtheid. Dit geeft kinderen direct erkenning en houvast. Veel werkvormen voor kinderen bij scheiding starten met deze basis.
2. Herken het moerasgedrag
Waar blokkeert het kind? Wat vermijdt het? Komt het in actie (vechten) of trekt het zich juist terug (bevriezen/vluchten)? Signalen zoals buikpijn, boze buien of schoolproblemen zijn vaak moerasreacties.
3. Onderzoek het eiland
Waar ligt de afgesplitste pijn? Een verlies, schuldgevoel, angst of afwijzing? Denk aan een kind dat op een eiland van schuld zit omdat hij denkt dat hij de scheiding veroorzaakt heeft.
4. Werk met verbeelding en spel
Gebruik oefeningen als “Iedereen een plek geven”, het tekenen van een tijdlijn of een driehuizenopdracht om het landschap van de binnenwereld letterlijk in kaart te brengen. Hierdoor ontstaat grip en beweging. Dit zijn krachtige werkvormen voor kinderen bij scheiding die veiligheid en expressie bieden.
5. Begeleid de beweging terug naar integratie
Laat kinderen ervaren dat het oké is om te voelen. Dat verdriet mag. En dat delen weer terug mogen komen. Versterk het kerneiland stap voor stap. Hier komen de werkvormen het beste tot hun recht.
Casus: Jasper (8) tussen twee werelden
Jasper komt bij je binnen met buikpijn en vermoeidheid. Zijn ouders zijn een jaar geleden gescheiden. Hij vertelt weinig. Tijdens de driehuizen-tekening vertelt hij dat hij de hond zo mist. Die woont nu bij oma, maar hij kan daar niet zelfstandig naartoe. Hij mist zijn hond enorm. Het verdriet kan stromen doordat hij erover praat. Scheiding brengt altijd verliezen met zich mee en voor ieder kind zijn die anders.
Tijdens de tijdlijnwerkvorm tekent Jasper dat er al heel wat ruzies waren. Het moment waarop zijn ouders hem vertelden over de scheiding, was heftig. Daarvoor was er ook een flinke ruzie tussen zijn ouders. Maar ook het pesten in groep drie tekende hij als een negatieve ervaring. Op de tijdlijn verschijnen ook positieve momenten, zoals het nieuwe huis met een grote kamer en een vakantie. Tegelijk vertelt hij dat dit vermoedelijk de laatste gezamenlijke vakantie met zijn ouders was. Hij schiet opnieuw vol. Ook hier zijn er verliezen én onzekerheid. Het is voor hem niet duidelijk hoe vakanties er in de toekomst uit zullen zien. Zijn wensen noteert hij bij de wensentekening van de driehuizenwerkvorm.
Met oefeningen zoals de keuze-oefening (spelen met kiezen) en de familie-in-dieren-werkvorm ontdekken we hoe Jasper zich verhoudt tot zijn ouders. Hij tekent zichzelf dichter bij zijn vader; zijn broer staat naast hem, terwijl zijn moeder verder weg staat. De moeder kijkt weg van het gezin, en de blik van de vader is gericht op de kinderen. Dat levert waardevolle informatie op over de gezinsverhoudingen.
Dit laat zien hoe effectief werkvormen voor kinderen bij scheiding kunnen zijn in het herstelproces.
Wil jij ook leren werken met de binnenwereld?
In mijn programma Werken met de Binnenwereld leer je stap voor stap hoe je het binnenwereldmodel kunt inzetten in je begeleiding. Met concrete oefeningen, video-uitleg en praktijkvoorbeelden ontdek je hoe je kinderen helpt bij emoties, verlies en veerkracht. Je krijgt toegang tot tientallen werkvormen voor kinderen bij scheiding, angst, boosheid en zelfvertrouwen.
👉 Ga naar jeugdenkinderpraktijkrota.nl/werken-met-de-binnenwereld of plan een vrijblijvende belafspraak.
Samen maken we het onzichtbare zichtbaar.
0 reacties