Wat is zelfvertrouwen bij kinderen? Het ene kind heeft het wel en het andere kind niet. “Ik durf het toch niet… ”Sommige kinderen proberen het gewoon. Ze klimmen op het speeltoestel, vallen, en lachen. Anderen twijfelen. Ze kijken eerst. Trekken zich terug of zeggen zacht: “Ik durf het toch niet…”
Zelfvertrouwen maakt een wereld van verschil. Het helpt kinderen om te durven, om te leren, om zichzelf te zijn.
En juist als het ontbreekt, lopen kinderen vast. In hun gedrag. In hun ontwikkeling. In hun relatie met anderen.
In dit artikel lees je wat zelfvertrouwen bij kinderen precies is, hoe het zich ontwikkelt, wat je kunt doen als je kind weinig zelfvertrouwen heeft en hoe je het op een speelse, liefdevolle manier versterkt.
Wat bedoelen we met zelfvertrouwen?
Zelfvertrouwen is het vertrouwen van een kind in zijn of haar eigen kunnen.
Het zegt: “Ik kan dit. Of in elk geval: ik durf het te proberen.”
Zelfvertrouwen helpt kinderen om:
Nieuwe dingen aan te gaan
Om te gaan met tegenslag
Zichzelf serieus te nemen
Te leren en te groeien
Let op: zelfvertrouwen is niet hetzelfde als zelfbeeld of eigenwaarde (meer daarover verderop).
Een kind met zelfvertrouwen zegt:
“Ik probeer het gewoon.”
“Maar ik weet niet of ik het kan, maar ik geef het een kans.”
“Ik ben niet perfect, maar ik ben oké.”
Waarom is zelfvertrouwen zo belangrijk voor kinderen?
Zelfvertrouwen is de motor onder de ontwikkeling van een kind.
Zonder vertrouwen in zichzelf durft een kind weinig stappen te zetten.
Dan wordt leren spannend, sociale situaties stressvol en fouten maken gevaarlijk.
Met voldoende zelfvertrouwen kan een kind:
Feedback verdragen
Spanning aan
Zichzelf troosten en weer opstaan
Zeggen wat hij wil of niet wil
En zelfs anderen helpen
Zelfvertrouwen is dus niet alleen fijn, het is fundamenteel voor emotionele veerkracht.
Wat ondermijnt het zelfvertrouwen van een kind?
Kinderen bouwen hun zelfvertrouwen op in de relatie met de ander.
Als het kind veel hoort:
“Doe nou maar gewoon.”
“Dat lukt jou toch niet.”
“Laat mij het wel even doen.”
Dan leert het kind:
“Ik ben niet goed genoeg.”
“dit kan ik niet zelf.”
“Ik mag er niet zijn zoals ik ben.”
Ook kritiek zonder verbinding, te veel controle, hoge verwachtingen, of weinig aandacht kunnen het vertrouwen ondermijnen.
Bijvoorbeeld:
Te vaak corrigeren zonder te benoemen wat goed gaat
Altijd willen helpen, voordat het kind zelf probeert
Vergelijken met broertjes, zusjes of klasgenoten
Strenge opvoeding zonder ruimte voor falen
Signalen van een kind met weinig zelfvertrouwen
Herken je deze gedragingen?
Je kind zegt vaak “ik kan het niet”
Durft weinig nieuws aan
Reageert heftig op kritiek
Blijft liever op de achtergrond
Laat zichzelf niet zien in de groep
Wordt boos of faalangstig bij opdrachten
Wil alles perfect doen of juist niks meer proberen
Kinderen laten vaak via gedrag zien wat ze niet onder woorden kunnen brengen.
Achter teruggetrokken gedrag, boze uitbarstingen of please-gedrag zit vaak onzekerheid.
Wat is het verschil tussen zelfvertrouwen en zelfbeeld?
Een korte uitleg:
| Term | Uitleg | Voorbeeldgedachte |
|---|---|---|
| Zelfvertrouwen | Vertrouwen in wat je kan | “Ik durf het te proberen” |
| Zelfbeeld | Hoe je over jezelf denkt | “Ik ben slim / dom / leuk / stom” |
| Eigenwaarde | Hoeveel je jezelf waard vindt | “Ik ben waardevol zoals ik ben” |
Bij veel kinderen zie je dat zelfvertrouwen en zelfbeeld door elkaar lopen.
Een mislukt proefwerk leidt ineens tot: “Ik ben dom.”
Daarom is het belangrijk om óók aandacht te besteden aan het zelfbeeld van je kind.
👉 Download hier de gratis Checklist Zelfbeeld bij Kinderen
✓ Checklist: Heeft jouw kind een gezond zelfbeeld?
De checklist helpt je in één oogopslag te zien hoe het zelfbeeld van jouw kind ervoor staat. Met herkenbare stellingen, signalen en praktische tips krijg je snel inzicht én handvatten.
Hoe ontwikkelt zelfvertrouwen zich?
Zelfvertrouwen ontstaat in fases:
Jonge kindertijd:
Kinderen krijgen zelfvertrouwen als ze dingen zelf mogen doen en hun emoties serieus genomen worden. Ouders geven veiligheid én uitdaging.Kleuterfase:
Kinderen leren door te proberen. Ze willen zelf veters strikken, fietsen, klimmen. Aanmoediging zonder overnemen is essentieel.Basisschooltijd:
Kinderen vergelijken zich met anderen. Feedback, prestaties en sociale relaties krijgen meer invloed. Dit is vaak het moment waarop zelfvertrouwen begint te schommelen.Prepuberteit:
Zelfvertrouwen wordt kwetsbaarder door groepsdruk en prestatiedruk. Hier is het belangrijk om de binnenwereld van je kind serieus te nemen.
Praktische tips om het zelfvertrouwen te versterken
Laat je kind zelf proberen
Ook al gaat het langzaam of fout. Succeservaringen komen alleen als je zelf iets mag doen.Complimenteer het proces, niet alleen het resultaat
Zeg: “Wat goed dat je het probeert!” in plaats van: “Goed dat je gewonnen hebt.”Benoem kwaliteiten, niet alleen gedrag
Zeg: “Jij bent een doorzetter” of “Je dacht echt goed na over je keuze.”Geef verantwoordelijkheid in kleine stappen
Laat je kind helpen met koken, iets plannen, of zelf naar de bakker gaan.Gebruik materiaal en spelvormen
Teken jezelf van top tot teen, werk met kaartjes of bordspellen waarin kwaliteiten zichtbaar worden.Normaliseer falen
Vertel over jouw eigen fouten. Lach samen. En benadruk: “Fouten maken is oké. Dat hoort bij leren.”
Voorbeeld uit de praktijk: hoe zelfvertrouwen weer kon groeien
Emma (8) durfde niks nieuws. Ze huilde bij gym, wilde niet logeren, durfde geen spreekbeurt te houden. Ouders zeiden:
“We denken dat ze slim is, maar ze gelooft niet in zichzelf.”
In het traject Bouwen aan Zelfvertrouwen werkten we met tekeningen, complimentenkaarten en kleine successen. Emma ontdekte:
“Ik kan wél iets. Ook al ben ik bang.”
Na vijf weken hield ze haar spreekbeurt – trillend, maar trots.
Haar moeder zei: “Ze straalde. Voor het eerst geloofde ze: ik ben goed genoeg.”
Wil je zelf aan de slag met het zelfvertrouwen van je kind?
Bekijk dan het online programma Bouwen aan Zelfvertrouwen.
In vijf weken werken ouder en kind samen aan de vijf bouwstenen:
kwaliteiten, zelfstandigheid, vertrouwen geven, problemen oplossen en innerlijke grip.
Elke week bevat speelse opdrachten, uitlegvideo’s en praktische werkvormen die je direct thuis kunt gebruiken.
Zo groeit niet alleen het vertrouwen van je kind, maar ook jullie band.
🎯 Bekijk hier het programma Bouwen aan Zelfvertrouwen
