Help, mijn kind van negen heeft problemen doordat het snel overprikkeld raakt. Wat kun je doen?

Je kind raakt snel in de problemen doordat het snel overprikkeld is. Soms lijkt het alsof je kind ineens ontploft. Je ziet de frustratie, de tranen of de driftbui, terwijl je diep vanbinnen weet: dit gaat niet over die ene prikkel, maar over de emmer die al lang overvol zit.
Voor veel ouders van kinderen rond de negen jaar oud, vaak gevoelig, soms met kenmerken van ASS is dit een herkenbare situatie.

Je wilt je kind helpen, maar hoe pak je dat goed aan?

Wat gebeurt er bij overprikkeling?

Overprikkeling is niet simpelweg “teveel lawaai” of “te veel kinderen om je heen”. Het gaat dieper. Er spelen drie belangrijke lagen van theorie mee:

1. Zenuwstelsel en polyvagaaltheorie
   Een overprikkeld kind schiet uit zijn veilige modus (ventraal vagale toestand) naar vechten, vluchten of bevriezen. Het lijf neemt het over.

2. Window of Tolerance
   Iedereen heeft een raam waarin spanning hanteerbaar is. Bij kinderen met gevoeligheid of kenmerken van ASS is dit raam vaak smaller. Kleine dingen kunnen daardoor sneller leiden tot uitbarsting of terugtrekken.

3. Emotionele belasting en zelfbeeld
   Overprikkeling gaat niet alleen over prikkels van buiten, maar ook over het innerlijke verhaal van een kind: “Ik kan het niet”, “Ze vinden me stom”. Het samenspel tussen prikkels en overtuigingen bepaalt hoe een kind reageert.

Eén oefening die direct helpt

Probeer deze simpele, maar krachtige oefening als je kind overprikkeld thuiskomt:

De ‘prikkel-douche’.

• Vraag je kind om in gedachten onder een denkbeeldige douche te gaan staan.

• Laat hem/haar met de handen van het hoofd naar beneden strijken, alsof het water alle spanning en prikkels wegspoelt.

• Herhaal dit een paar keer rustig, terwijl jij erbij zit en meedoet.

Het helpt het lichaam te ontladen en geeft een kind een gevoel van controle. Een heerlijke oefening die je dagelijks kunt doen wanneer je kind van het ene gaat naar het andere. Deze oefening is ook heerlijk om de dag af te sluiten.

Zeven handvatten voor ouders

Veel ouders doen al belangrijke dingen goed, zoals zorgen voor rustmomenten of het kind niet meteen overladen met vragen. Deze zeven tips bouwen daarop voort:

1. Voorzie in voorspelbaarheid
   Gebruik duidelijke dagstructuur en kondig veranderingen vroeg aan.

2. Beperk prikkels bewust
   Denk aan koptelefoon, rusthoekje, of een schermvrije periode voor het slapen.

3. Maak spanning zichtbaar
   Gebruik een stoplicht- of thermometerkaart waarmee je kind kan aangeven hoe vol het hoofd is.

4. Benoem gevoelens zonder oordeel
   “Ik zie dat het je veel wordt” werkt rustgevender dan “stel je niet zo aan”.

5. Zorg voor fysieke ontlading
   Buiten spelen, trampoline, fietsen of stoeien helpt spanning uit het lijf te halen.

6. Korte herstelmomenten
   Liever vijf minuten pauze tussendoor, dan pas rust zoeken na een complete meltdown.

7. Gebruik humor en luchtigheid
   Soms helpt het juist om spanning te doorbreken met een grapje of luchtige afleiding.

Zeven manieren om je kind sterker te maken

Naast rust brengen, wil je je kind helpen weerbaarder te worden voor prikkels. Dit kun je oefenen:

1. Lichaamsbewustzijn trainen: yoga, ademhaling of bewustwording van spanning.

2. Zelfvertrouwen versterken: aat je kind succeservaringen opbouwen, hoe klein ook.

3. Grenzen leren voelen en aangeven: oefen met ‘stop’ zeggen en keuzes maken.

4. Positieve emoties ankeren: laat je kind herinneringen of beelden opslaan van fijne momenten.

5. Prikkels doseren: leer je kind stap voor stap meer prikkels te verdragen (bv. kort naar een feestje en weer weg).

6. Helpende gedachten oefenen: van “ik kan dit niet” naar “ik probeer het in stapjes”.

7. Samen nabespreken: reflecteer kort na een spannende situatie: wat ging goed, wat hielp?

Tot slot

Een overprikkeld kind van negen vraagt veel van ouders. Wanneer je kind ook nog kenmerken heeft van ASS heeft het een omgeving nodig van rust en duidelijkheid. Een liefdevolle ouder die naast het kind staat. Door de combinatie van rust geven én je kind sterker maken, kun je de spiraal doorbreken.

👉 Wil je hier dieper in duiken als ouder? Meld je aan voor het gratis  webinar Minder Boos, Meer Zelfvertrouwen.
👉 Werk je als professional met kinderen? Dan is het webinar Werken met de Binnenwereld een aanrader.

Heb je vragen of wil je persoonlijk sparren? Neem gerust contact met mij op. Samen kijken we wat er nodig is voor jouw kind.