Dynamiek tussen de zachte en de harde ouder: systemisch kijken naar wat er onder ligt

Dynamiek tussen de zachte en de harde ouder: het is iets wat je als ouder of professional misschien direct herkent. De ene ouder die snel boos wordt of alles probeert te controleren. De andere ouder die meebuigt, toegeeft, moeite heeft met grenzen stellen. Maar deze dynamiek ontstaat niet zomaar. Veel ouders willen er wél zijn voor hun kind. Rustig reageren. Liefdevol blijven. Maar soms gebeurt er iets… je snauwt, trekt je terug, je bent even niet beschikbaar. Wat ligt daaronder? En hoe kun je als ouder weer in je plek komen? In de blog deel ik mooie inzichten en help ik je bewust te worden van de patronen in jouw gezin. In de podcast aflevering van de werken met de binnenwereld podcast ga ik dieper in op dit onderwerp.

1. Herkenbare situatieschets

Stel je kind is boos of verdrietig. Jij weet dat je rustig moet blijven. Maar ineens reageer je harder dan je wilt. Of je voelt je lamgeslagen. Je hoort jezelf iets zeggen en denkt: waarom zeg ik dit zo? Alsof er iets van binnen aan je trekt. Alsof je in dat moment niet meer in het hier-en-nu bent. Dat is vaak het eerste signaal van een systemisch patroon. Het is superbelangrijk om deze momenten te noteren voor jezelf. De reflectietool uit het programma, de toolbox boos helpt je daarbij.

2. De systemische laag: wat ligt eronder?

Vaak is een ouder op zulke momenten onbewust nog verbonden met iets uit het eigen familiesysteem:

• een ouder die jong overleed

• een kindertijd met te veel verantwoordelijkheid

• een rol als ‘verzorger’ in plaats van als kind

Je hebt als kind een plek ingenomen die niet de jouwe was. Dit noemen we in systemisch werk een verstrikking.

Zolang die verstrikking niet is erkend, blijft een deel van je aandacht gericht op het verleden. En dat merkt je kind. Die voelt: “Waar ben je, mama? Waar ben je, papa?” 

De harde en zachte ouder

In veel gezinnen ontstaat er een zichtbare dynamiek tussen de zachte en de harde ouder:

• De zachte ouder: buigt mee, vermijdt conflict, stelt moeilijk grenzen.

• De harde ouder: controleert, wordt snel boos, voelt zich overdreven verantwoordelijk.

Beide ouders zijn dan niet in balans. Niet in hun kracht.
De een voelt zich te klein. De ander te groot.

Dat is geen onwil. Dat is vaak een gevolg van systemisch uit balans zijn. Bewustwording van dit proces is een eerste stap naar verandering. Meestal lukt het niet om van een harde ouders en zachte te maken of omgekeerd. Weet ook dat beide ouder over prachtige talenten en krachten beschikken. Zou het niet verstandiger elkaar aan te spreken op elkaar krachten dan te tekortkomingen?

4. De vijf systemische principes

Systemisch werk kent vijf basisprincipes. Als één of meer van deze verstoord zijn, ontstaan vaak spanningen in de opvoeding:

1. Iedereen hoort erbij
– Uitsluiting leidt tot onbewuste loyaliteit.

2. Iedereen heeft een eigen plek
– Kinderen mogen niet boven hun ouders staan.

3. Ouders geven, kinderen ontvangen
– Als dit omdraait, ontstaat verwarring.

4. Geven en ontvangen zijn in balans
– Tussen partners is balans belangrijk, kinderen mogen ontvangen.

5. Iedereen draagt zijn eigen lot
– Als jij het lot van je ouder draagt, kun je je kind niet echt zien.

Zodra je deze principes leert herkennen, zie je gedrag ineens in een ander licht.

5. Wat kun je doen als ouder of professional?

De eerste stap is bewustwording. Stel jezelf deze vragen:

• Heb ik als kind mogen ontvangen of moest ik zorgen?

• Waar voel ik me te klein? Waar word ik te groot?

• Wat gebeurt er in mij als ik mijn kind niet meer echt zie?

Je hoeft het niet op te lossen. Door het te zien, begint het systeem zich al te ordenen.

Systemische oefeningen, opstellingen, visualisaties en innerlijk kindwerk kunnen je helpen om weer op jouw plek te gaan staan.

Dan komt er rust.
Gebondenheid wordt verbondenheid.
En jouw kind voelt: nu ben je er écht voor mij.

De werken met de binnenwereld Podcast

Waarom word je soms toch boos op je kind, terwijl je dat helemaal niet wilt? Waarom voel je je uitgeput of machteloos, juist op momenten dat je kind je nodig heeft?

In deze aflevering van de Kinderpsycholoog Podcast gaat kinderpsycholoog Sander Kooijman dieper in op een herkenbaar thema voor veel ouders: De dynamiek tussen de zachte en de harde ouder.

Je ontdekt hoe oude ervaringen uit je eigen jeugd – zoals te veel verantwoordelijkheid of emotioneel gemis – onbewust kunnen doorwerken in je rol als opvoeder. En waarom het soms zo moeilijk is om stevig en liefdevol aanwezig te blijven.

🎧 In deze aflevering leer je:

• Waarom je soms ‘te streng’ of juist ‘te toegeeflijk’ reageert

• Wat jouw plek in het gezin van herkomst ermee te maken heeft

• Hoe je oude patronen kunt doorbreken en er écht voor je kind kunt zijn

🔗 Meer hulp of verdieping? Kijk hier:

🌱 Wortels en Vleugels – jaarprogramma voor ouders ⁠https://jeugdenkinderpraktijkrota.nl/wortels-en-vleugels⁠

👤 Persoonlijk advies of een 1-op-1 gesprek aanvragen? ⁠https://jeugdenkinderpraktijkrota.nl/contact⁠

🧠 Voor professionals: Werken met de Binnenwereld ⁠https://jeugdenkinderpraktijkrota.nl/werken-met-de-binnenwereld⁠

💬 Gratis challenge: Praten met Kinderen over Gevoelens ⁠https://jeugdenkinderpraktijkrota.nl/gratis-challenge⁠

👉 Abonneer je op deze podcast als je je kind beter wilt begrijpen — én jezelf.