🎲 Emoties in beweging: polyvagaaltheorie toegepast tijdens spel

Emoties in beweging, polyvagaaltheorie toegepast in spel “Zijn pion werd geslagen. Hij sprong op, sloeg met zijn vuist op tafel en gaf een trap tegen de muur. Mens Erger Je Niet was ineens bloedserieus geworden.” Misschien herken je het wel. Je speelt een onschuldig spelletje met een kind, en ineens lijkt het alsof er een bom ontploft. Waar komt die reactie vandaan? Wat zie je eigenlijk écht gebeuren? In dit blog neem ik je mee in hoe je via spel en beweging de polyvagaaltheorie tot leven brengt. Niet als ingewikkeld wetenschappelijk model, maar als een speelse en verrassend praktische ingang om de binnenwereld van kinderen zichtbaar te maken. En geloof me: één potje Mens Erger Je Niet kan meer onthullen dan een uur praten.

Emoties zijn beweging

De polyvagaaltheorie  emoties in beweging van Stephen Porges laat zien dat ons autonome zenuwstelsel voortdurend scant: “Ben ik veilig of niet?” Daar reageren we op, vaak zonder het door te hebben. En bij kinderen zie je die reacties in hun gedrag in hun lichaam. 

• Voelen ze zich veilig en ontspannen? Dan zijn ze in het groene systeem: sociaal, verbonden en speels.

• Komt er stress? Dan schakelt het sympathisch zenuwstelsel in: vechten (rood) of vluchten (paars).

• Wordt het te veel? Dan volgt soms een shutdown: bevriezen, dissociëren, niet meer bereikbaar (zwart).

En wat is een betere plek om die schommelingen te zien… dan tijdens een spelletje

Emoties in beweging: spel als spiegel van het zenuwstelsel

In mijn praktijk speel ik veel met kinderen. Niet zomaar – maar omdat het spel alles blootlegt wat woorden vaak niet kunnen zeggen. Zoals bij twee jongens die ik begeleidde:

• De een, vurig en snel ontvlambaar, schiet bij elk verliesmoment in vechten. Rood.

• De ander, teruggetrokken en gevoelig, trekt zich stilletjes terug. Paars. Zwart.

Wat opvalt? Ze herkennen deze patronen eerder bij de ander dan bij zichzelf. En juist dát opent het gesprek. Want terwijl ze een spel spelen, kunnen ze benoemen:

“Jij zit nu op rood hè? Ik zie het aan je ogen.”

Wat je speelt, beleef je. Wat je beleeft, kun je leren herkennen.

Kleurmatjes als toegangspoort tot het voelen

Om de emoties in beweging polyvagaaltheorie nog concreter te maken, werk ik met gekleurde matjes in de praktijk:

• Groen = veilig, verbonden

• Oranje/rood = vechten

• Paars = vluchten

• Zwart = shutdown

Kinderen stappen tijdens het spel letterlijk op het matje dat past bij hun gevoel. En wat blijkt? Zelfs kinderen met een verstandelijke beperking voelen feilloos aan welk matje klopt. Ze herkennen de innerlijke verschuivingen sneller dan je denkt.

En zo wordt het lijf het startpunt van gesprek.

Bewustwording = veerkracht

Emoties in beweging polyvagaaltheorie. Kinderen die zichzelf leren aanvoelen, kunnen ook leren schakelen. Ze leren:

• Wanneer hun lijf spanning voelt opbouwen.

• Hoe ze van groen naar rood bewegen – en weer terug.

• Welke ademhaling, pauze of hulp hen helpt te reguleren.

En dát is de essentie van zelfregulatie en emotionele ontwikkeling.

Het mooiste? Je hoeft geen theoriecollege te geven. Door te spelen, bewegen en voelen, breng je alles al in beweging.

Wil jij hiermee aan de slag?

In mijn programma Werken met de Binnenwereld vind je nu een compleet nieuwe module over spel, kleur en polyvagaaltheorie. Breng emoties in beweging speel spel gekoppeld aan de polyvagaaltheorie.

Je krijgt:

• Concrete werkvormen met bordspellen zoals Mens Erger Je Niet

• Kleurensystemen en matjes om bewustzijn te vergroten

• Praktische uitleg om met stress, spanning en veiligheid te werken

• Bonusmateriaal zoals posters, video’s, en schema’s

🌱 Nieuwsgierig? Kijk op werken met de binnenwereld en ontdek hoe je spelenderwijs de binnenwereld van kinderen leert lezen en begeleiden. Start direct met we

Want: wie de binnenwereld leert kennen, krijgt grip op de buitenwereld.
En daar begint echte groei.