Het gesprek aangaan: hoe praten met kinderen over verdriet

Hoe praat je met je kind over verdriet Sander Kooijman Kinderpsycholoog Amersfoort

Het gesprek aangaan over verdriet. Hoe doe je dat? Soms lijkt het alsof de woorden er niet zijn, terwijl andere keren misschien de angst voor het veroorzaken van meer pijn de overhand heeft. Ik hoor vaak terug van ouders dat er gewoon geen geschikt moment is. Praten over verdriet betekent misschien ook een confrontatie met je eigen verdriet en die wil je misschien zelf ook liever niet. In dit blog kijken we naar de bewegingen die bij verdriet horen en hoe je ruimte kan geven aan deze emotie. Verdriet behoort namelijk net als alle emoties bij het leven.

Verdriet inslikken

Het gesprek over verdriet niet aangaan door je verdriet in te slikken, dat is een oplossing die vaak wordt gekozen. Hap slik weg of een doekje erover en weg, alleen zo werkt verdriet niet. Je verdriet wil gezien en getroost worden, ook al is het pijnlijk en vraagt het om aandacht. Verdriet dat wordt weggestopt komt er vaak in een andere vorm uit, bijvoorbeeld als heel boos. Kinderen die hun verdriet inslikken en het binnenhouden kunnen ook lichamelijke klachten zoals buikpijn krijgen. Ik kan me nog zo goed het meisje herinneren dat vertelde dat de tranen in haar buik woonden. “Horen ze daar ook?”, vroeg ik haar. Op dat moment kwamen de tranen en kon er weer van alles stromen

De beweging die bij verdriet hoort

Wanneer verdriet zich aandient, is het essentieel om stil te staan bij het gevoel. Het gesprek aangaan over verdriet is dan belangrijk en soms is een gesprek niet eens nodig. Communicatie kent vele vormen en soms is niet zeggen en elkaar vasthouden genoeg. Stilstaan bij verdriet betekent niet alleen de emoties erkennen, maar ook de ruimte geven om deze te voelen en te laten stromen. Het is een beweging van bewustwording en acceptatie, waardoor het verwerkingsproces kan beginnen. Het gaat om de tijd nemen om verdriet te laten komen.

De beweging die bij verdriet hoort, is eigenlijk niets doen en misschien komt er dan een druppel, de ogen worden een beetje nat of misschien komt er wel een gehele cola fles uit. Wat er komt, het is is goed de beweging is ingezet. Je zal merken dat verdriet op een gegeven moment klaar is. Je kind kan weer verder. Rouwen om kleine en grote zaken, vraag om stil staan en weer door. Het ritme van acceptatie en aanvaarding.

Waarom het zo moeilijk is het gesprek met kinderen over verdriet aan te gaan.

Soms is het gewoon heel moeilijk om je verdriet te praten. Sommige kinderen zijn zelfs heel bang voor hun verdriet. Ze denken dat het verdriet hen overneemt. Zeker als kinderen veel hebben meegemaakt en in het verleden overspoeld zijn met emoties, dan is het tijdelijk wegzetten van een te groot verdriet op korte termijn functioneel. Het houdt ze op de been, alleen het vraagt meestal op lange termijn zijn tol. Ingehouden verdriet kan leiden tot depressieve gevoelens of extreme boze buien. Er zit iets dwars en dat wil er nu uit. Kinderen leren in een gevoel te stappen en te laten ervaren dat ze er ook weer uit kunnen stappen is dan heel waardevol. Kinderen ontdekken dat ze hun verdriet aankunnen. Ze merken hoe ongelofelijk sterk ze zijn. Hier versta ik veerkracht onder.

De valkuilen van het niet in gesprek gaan met verdriet

Een veelvoorkomende valkuil die ik zie die wordt gemaakt waardoor ouders en kind niet in gesprek gaan over verdriet is de drang om in beweging te blijven. Door in beweging te blijven hoef je simpelweg niet te voelen. Vaak wordt deze beweging gemaakt uit angst voor het ongemak dat gepaard gaat met verdriet. Afleiding zoeken, bezigheden ondernemen of simpelweg doorgaan met de dagelijkse routine. Het is een bekende strategie die ik mezelf, kinderen en de mensen om me heen zie toepassen als het gaat om rouw en verlies. Op korte termijn werken ze en op lange termijn betaal je een prijs. Deze bewegingen leiden vaak tot onderdrukking van emoties.

Tekenen als uitlaatklep

Hoe kan je in gesprek met je kind wanneer het verdriet nog te veel is om met je kind in gesprek te gaan. Een krachtige manier om kinderen te helpen omgaan met verdriet is door middel van creatieve expressie, zoals tekenen. Tekenen biedt een veilige ruimte waarin kinderen hun emoties kunnen uiten zonder het beperkende karakter van woorden. Het stelt hen in staat om hun gevoelens te uiten op een manier die zowel helend als bevrijdend is. Vaak is het aanbieden van het tekenen al voldoende.

Jaren terug heb ik een jongen begeleid die nagenoeg niet praatte. Er was een periode dat hij zonder afspraak op school mijn kamer in kwam. Meestal als het hem te veel werd in de klas. Hij pakte papier en kleurtjes en ging tekenen. Meestal alles zwart. We wisselden inhoudelijk geen woord uit. Ik was er voor hem en ik snapte het en na een kwartier ging hij weer naar de klas. Hij kwam een keer of vijf. De laatste keer tekende hij in kleur en daarna was het niet meer nodig. Vermoedelijk was het iets in de scheiding dat dwars zat.

Tekenen kan ook gericht. Je kan ook kind ook een tekening laten maken van een blije en een verdrietige boom. Zo kan het kind van alles kwijt zonder te praten. Je bent ook al aan de slag met het in en uitstappen uit een gevoel. Namelijk verdriet en blijdschap. Niets doen dat is wat verdriet vraagt en dat is moeilijk, we willen bewegen.

Praktische tips voor ouders:

Het gesprek aangaan over verdriet. Hoe doe je dat? Een gesprek aan gaan zonder praten is misschien wel het meest helend. Hieronder heb ik nog een paar handige tips voor je klaarstaan.

Creëer een Veilige Omgeving: Zorg voor een veilige en open omgeving waarin kinderen zich vrij voelen om hun emoties te uiten zonder angst voor afwijzing. Vaak voor het slapen gaan is zo’n moment en boekjes, of knuffels kunnen ook enorm helpen.
Betrek Creatieve Expressie: Moedig tekenen, schilderen of andere vormen van creatieve expressie aan als een manier voor kinderen om hun emoties te uiten. Emoties komen meestal terug in kindertekeningen. Het aanbieden van tekenen helpt kinderen enorm in de verwerking. Je hoeft vaak niet eens het gesprek te doen, het tekenen helpt vaak al voldoende. De beweging bij verdriet is stil staan en wanneer het klaar is weer door.
Luister Actief: Neem de tijd om echt naar je kind te luisteren. Stel open vragen en geef je kind de ruimte om hun gevoelens te delen, zonder oordeel.

Door stil te staan bij verdriet en de juiste beweging te maken, kunnen ouders een waardevolle rol spelen in het emotionele welzijn van hun kinderen. Het doorbreken van de stilte en het openen van een dialoog over verdriet legt de basis voor een gezonde emotionele ontwikkeling die een leven lang meegaat.

Verder ontwikkelen:|

Doe mee met de minichallenge praten met kinderen over gevoelens. Wil jij je verder ontwikkelen met praten met kinderen over gevoelens dan is de online minichallenge praten over gevoelens heel waardevol. Je ontvangt drie modules waarmee je samen met je kind of het kind dat je begeleid aan de slag kunt met emoties. We gaan aan de slag met Playboy, tekenen en bordspellen. Via deze link kan jij je inschrijven en doe je direct mee.