``` ```
Home » Blog » Opvoeding » Afscheid nemen in pleegzorg: hoe een afscheidsritueel kan helpen (of juist niet)
Afscheidsritueel Afscheid nemen in pleegzorg: hoe een ritueel kan helpen (of juist niet) sander kooijman kinderpsycholoog amersfoort

Afscheid nemen in pleegzorg: hoe een afscheidsritueel kan helpen (of juist niet)

door | 19 jan, 2025 | Opvoeding

Afscheid nemen in pleegzorg: hoe een afscheidsritueel kan helpen (of juist niet)Vanaf de eerste dag waren we erbij. We ontmoetten ons pleegkind op dag 1. Het was een vrijwillige plaatsing, en in de eerste vijf dagen waren we intensief betrokken bij zowel de zorg voor ons pleegkind als bij het ondersteunen van zijn ouders. Samen met pleegzorg, de artsen en de begeleiding van de Raad voor de Kinderbescherming vormden we een team. Maar toen brak dag vijf aan, de dag van het afscheid. Hoe regel je een afscheidsritueel dat? Wat is goed, wat is helpend?

Ons verhaal

Op advies van een medewerker van de pleegzorg, medewerker organiseerden we een afscheidsritueel. Het werd een moment met alle betrokkenen, ouders, verplegers en begeleiding, als een soort klein feest. We maakten foto’s, zodat er later een verhaal was om op terug te kijken, voor zowel de ouders als ons pleegkind. Het idee was dat dit kon helpen bij de verwerking.

Regelmatig kwam het fotoboek op tafel en nu nog steeds inmiddels 12 jaar later, kijken we samen met onze zoon terug op die foto’s. Hij vroeg ons al op een leeftijd van zo’n vijf zes: “Ben ik zo weggegeven?” Hoe geef je hier nu antwoord op. Het bracht een ongemakkelijk gevoel naar boven. Hoe leg je uit dat zijn ouders hem juist uit liefde bij ons hebben geplaatst? En dat zij wisten, mede door eerdere ervaringen, dat ze op dat moment niet voor hem konden zorgen? Natuurlijk hadden ze het zelf graag gedaan en gekund. Vandaag de dag zien we de liefde van onze pleegzoon en ouders nog steeds naar elkaar stromen.

Maar de vraag blijft: was dit ritueel wel de juiste keuze? Hielp het afscheidsritueel van pleegzorg écht, of heeft het onbedoeld bijgedragen aan gevoelens van waardeloosheid?

Afscheidritueel, hechting en verwerking in pleegzorg: wat zegt de theorie?

Afscheidsrituelen in pleegzorg worden vaak geadviseerd, omdat ze kunnen helpen bij het markeren van een overgang en het bieden van houvast in een chaotische tijd. De theorie achter dit advies ligt deels in de kracht van symboliek en gedeelde herinneringen. Volgens ontwikkelingspsychologen:

  • Rituelen kunnen veiligheid en structuur bieden: Een ritueel benadrukt dat het afscheid niet willekeurig is, maar een doordachte stap. Voor het kind kan het later een betekenisvolle herinnering worden.
  • Afscheid en hechting: Voor jonge kinderen is een goed afscheid cruciaal om de overgang naar een nieuwe hechtingsfiguur soepel te laten verlopen. Het helpt hen om te begrijpen wat er gebeurt en wie er vanaf nu voor hen zal zorgen.
  • Risico’s van een ritueel: Een ritueel dat vastgelegd wordt in foto’s of video’s kan later onbedoeld gevoelens van afwijzing oproepen. Een kind kan dit interpreteren als “ik ben afgestaan” in plaats van “ik ben uit liefde geplaatst.”

Wat kunnen andere pleegouders hiervan leren?

Wij werden over vallen door deze vraag. Geloof ons in de eerste weken wisten we niet wat ons overkwam. We kwamen in malle molen terecht. Sommige dingen deden we handig en andere dingen. Daar kun je nu over denken. Hoe handig was dat? Over dit moment er zijn plussen en minnen. Wij hebben het zo gedaan en op dat moment gekozen wat het beste voelde in deze moeilijk situatie. Deze gedachten wil ik graag meegeven.

  1. Weeg af of een ritueel passend is
    Elk kind en elke situatie is anders. Overleg met de ouders en betrokken professionals over wat het beste aansluit bij de behoefte van het kind en de ouders. Volg hier je eigen ouderlijke intuïtie. Luister naar raad en maak vervolgens met je hart een keuze.
  2. Focus op de boodschap van liefde
    Als er een afscheidsritueel is, benadruk dan dat de keuze om het kind te plaatsen voortkomt uit liefde en zorg, niet uit afwijzing. Zorg dat dit duidelijk wordt in de woorden en handelingen tijdens het ritueel. De ouders gaven ons mee: “zul je goed voor hem zorgen”. Deze zin hoor ik twaalf jaar later nog steeds. 
  3. Overweeg het gebruik van foto’s en video’s
    Foto’s kunnen waardevol zijn, maar wees je bewust van de boodschap die ze later kunnen overbrengen. Bespreek hoe deze herinneringen later gedeeld worden en met welke uitleg. Wij hebben de foto prominent in het babyboek gedaan. Soms kan het ook handig zijn om deze foto’s apart te hebben, zodat het kind er naar kan vragen. 
  4. Blijf praten over het verleden
    Onze kinderen stellen op verschillende momenten in hun leven vragen over de plaatsing. Blijf open communiceren, aangepast aan de leeftijd en ontwikkelingsniveau.

Conclusie

Een afscheidsritueel in de pleegzorg kan een krachtig middel zijn om afscheid en verwerking te ondersteunen, maar ze brengen ook risico’s met zich mee. Wat voor het ene kind helpend is, kan voor een ander verwarrend of pijnlijk zijn. Ons verhaal laat zien hoe belangrijk het is om deze momenten zorgvuldig vorm te geven en er later open over te blijven praten. Of we het goed hebben gedaan? Er is hier geen goed of fout, er zijn voor- en nadelen. We hebben geprobeerd te handelen van uit onze beste intenties. We hopen dat we gedaan hebben wat nodig is. We zijn er in geslaagd om al 12 jaar mooi contact tussen ons pleegkind en zijn ouders te organiseren. Dat vinden we in ieder geval een mooi resultaat.

 

Je kind wortels en vleugels geven

Kan je kind wel wat sterker in de wereld staan en wil jij je kind wortels en vleugels geven. Dan is het programma Wortels en vleugels heel waardevol. Lees er meer over.

 

Gerelateerde artikelen

0 Reacties

Vraag het gratis e-book over boos aan

Vraag het gratis e-book over boos aan

Schrijf je in op onze mailinglijst om het e-book en het laatste nieuws en updates te ontvangen waaronder aanbiedingen, nieuwsbrief en uitnodigen voor webinars.

Je hebt je met succes ingeschreven!

```
Tweet
Share
Share
Pin