Omgaan met boosheid: praktische tips voor ouders van kinderen met kenmerken van Autisme. Boosheid bij kinderen kan een grote uitdaging zijn voor veel ouders, zeker wanneer een kind kenmerken van autisme heeft. Kinderen met kenmerken van Autisme Spectrum Stoornis (ASS) kunnen vaak intens en onverwacht reageren, waarbij boosheid soms zonder duidelijke aanleiding lijkt op te laaien. In dit blog geef ik praktische tips en handvatten om als ouder beter met deze emoties om te gaan, terwijl je tegelijkertijd inspeelt op de unieke behoeften van je kind. In dit blog onderzoeken we de specifieke gedragskenmerken die boosheid kunnen uitlokken bij je kind en ik deel strategieën om je kind te ondersteunen bij het reguleren van zijn of haar emoties.
Kenmerken van ASS
Kinderen met kenmerken van ASS hebben vaak moeite met het verwerken van prikkels, het interpreteren van sociale signalen en het beheersen van hun emoties. Ze kunnen snel overprikkeld raken door veranderingen in hun omgeving, onverwachte situaties of door een gevoel van onbegrip van anderen. Dit kan leiden tot frustratie en boosheid, die zich soms uit in een uitbarsting of juist een terugtrekking. Kinderen met ASS hebben vaak een sterke behoefte aan structuur en voorspelbaarheid; als deze ontbreken, kan dat voor hen stressvol en zelfs overweldigend zijn.
Veelvoorkomende gedragskenmerken die boosheid kunnen triggeren zijn onder andere een sterke behoefte aan routine, gevoeligheid voor zintuiglijke prikkels (zoals harde geluiden, felle lichten of bepaalde texturen), en een direct, soms zwart-wit-denken. Het beter begrijpen van deze kenmerken helpt ouders om situaties sneller te herkennen en hun aanpak aan te passen aan de specifieke behoeften van hun kind.
Angst onder de Boosheid
Bij kinderen met ASS kan boosheid vaak voortkomen uit een diepere laag van angst. Deze kinderen ervaren spanning wanneer situaties onvoorspelbaar of overweldigend zijn, of wanneer ze niet volledig begrijpen wat er van hen verwacht wordt. Die angst zorgt soms voor gevoelens van onveiligheid, waardoor boosheid een reactie wordt om zich te uiten. Angst en boosheid zijn dan ook nauw met elkaar verbonden: waar het ene zich uit in een sterke reactie naar buiten, komt het andere voort uit een gevoel van innerlijke onrust en onzekerheid. Het herkennen van deze onderliggende angst kan helpen om met meer begrip naar het gedrag van het kind te kijken, zonder meteen te willen ingrijpen of corrigeren.
Praktische Oplossingen voor Boosheid en Angst
Inzicht in deze angst helpt je om strategieën te ontwikkelen die gericht zijn op het bieden van veiligheid, duidelijkheid en aan te sluiten op het onderliggende gevoel. Door vaste routines en voorspelbare dagindeling te hanteren, kan je kind minder snel overprikkeld raken. Door je kind kort van tevoren het afwijkende programma te benoemen kan je kind zich beter voorbereiden op de verandering. Natuurlijk is het zinvol dat je kind meer woorden heeft om zich uit te drukken.
Werken aan lichaamsbewustzijn en emotioneelbewustzijn is hier bij belangrijk. Want als je kind zelf voelt dat het overprikkeld wordt kan het ook vervolgens gaan nadenken wat het in zo’n situatie kan doen. Bij een volledige overspoeling door prikkels kan je kind vaak niet zo veel meer, maar wanneer het enige grip heeft kan groeien in lastige situaties met veel prikkels. Je kunt je kind het kind helpen met spel, ademhalingsoefeningen of creatieve activiteiten, je kind helpen om de eigen emoties beter te begrijpen en te beheersen.
Casus
Lars, een jongen van acht jaar met kenmerken van ASS, raakt regelmatig overprikkeld wanneer er onverwachte veranderingen plaatsvinden, zoals een andere leraar voor de klas of een wijziging in het dagschema. Zijn ouders merken dat Lars hierdoor vaak boos wordt, wat zich uit in woede-uitbarstingen of juist terugtrekking. Door kleine aanpassingen te maken, zoals het bespreken van de dagplanning in de ochtend en het aangeven van mogelijke veranderingen, begint Lars zich rustiger en veiliger te voelen. Ouders onderzoeken ook welke prikkels Lars uit zijn doen halen. Ze ontdekken dat geluid (auditieve prikkels) de meeste impact hebben op hun zoon naast visuele prikkels (schermen en drukke omgevingen met veel mensen)
Zeven handige handvatten voor ouders
Hieronder volgen enkele praktische tips die ouders kunnen helpen om effectief met boosheid bij kinderen met Autisme om te gaan. Ik hoop dat je er mooie stappen mee kunt zetten.
- Bied Veiligheid door Nabijheid
Laat je kind merken dat je er bent, ook fysiek. Nabijheid helpt om een gevoel van veiligheid te creëren, vooral in situaties waar je kind spanning ervaart. - Verbindende Communicatie
Gebruik rustige en empathische communicatie. Benoem wat je ziet en stel open vragen, zoals “Wat voel je nu?” om je kind te helpen zijn emoties te verwoorden. De ik snap je helemaal methode uit de toolbox sluit hier goed bij aan. - Geef Structuur en Voorspelbaarheid door Schema’s te Maken
Door samen een visueel schema te maken, voelt je kind zich voorbereidt op wat er komt, wat angst en spanning kan verminderen. - Kondig Afwijkende Situaties van Tevoren Aan
Geef je kind de kans om zich mentaal voor te bereiden op onverwachte situaties door deze van tevoren te bespreken, zodat er geen onnodige verrassingen zijn. - Zorg voor Een Rustige, Prikkelarme Omgeving
Verminder afleidingen en prikkels in huis om momenten van rust te bevorderen. Denk aan gedempt licht, zachtere geluiden en een vaste plek waar je kind zich kan terugtrekken. Tegelijk train je kind ook in het aangaan van prikkels. Zie het als een spier die je door trainen sterker kunt maken. - Gebruik Spel en verbeelding
Kinderen met ASS kunnen het vaak makkelijker vinden om emoties te bespreken met behulp van visuele hulpmiddelen. Dit kan helpen om gevoelens als boosheid en angst concreter te maken. Let op niet alle kinderen zijn visueel ingesteld. Maar de meeste kinderen wel. Door spel en verbeelding te kunnen je emotioneel bewustzijn vergroten. De challenge praten met kinderen over gevoelens is hier een handig programma voor. - Stimuleer Lichamelijke Activiteiten die Spanning Afvoeren
Fysieke beweging, zoals wandelen, springen of een zachte druk-oefening, kan je kind helpen om spanning los te laten en terug te keren naar een rustiger toestand. In het programma werken met de binnenwereld heb ik verschillende ademhalingsoefeningen opgenomen.
Afsluiting
Als ouder kan het soms overweldigend zijn om met de boosheid van je kind om te gaan, zeker als autisme een rol speelt. De ‘Toolbox Boos’ biedt diverse oefeningen en tips om boosheid op een constructieve manier te begeleiden. Voor wie behoefte heeft aan meer gerichte ondersteuning, is er ook de mogelijkheid voor 1-op-1-begeleiding, waarin we samen werken aan specifieke uitdagingen. Wil je bespreken hoe ik jullie hierin verder kan helpen? Plan gerust een belafspraak in door een mail te sturen naar info@jeugdenkinderpraktijkrota.
Podcast: aflevering: Omgaan met boosheid: praktische tips voor ouders van kinderen met kenmerken van Autisme
Omgaan met boosheid: praktische tips voor ouders van kinderen met kenmerken van Autisme
Maak direct een belafspraak
Aan de slag met de toolbox boos kind
Lees er meer over en start direct
Werken met de Binnenwereld
Ik ben professional en ik wil van alles leren over hoe ik kan werken met kinderen in de binnenwereld.
Ontdek het Binnenwereld-model en oefeningen, over angst, zelfvertrouwen en boosheid waarmee je geweldige resultaten behaald met speciale groepen.
Ontdek werken met de binnenwereld