Veerkracht door verlies en rouw, alle pleegkinderen hebben vroeg of laat te maken met rouw, verlies en gemis. Het is een aangrijpende ervaring: je bent vier jaar oud en je pleegbroer huilt en je denkt: “mama kwijt”. Nu pas kan je er woorden aan geven. Het is zo ingrijpend om meteen na je geboorte je moeder te verliezen en op afstand van haar te komen. Als baby kun je dit gemis niet uitdrukken in woorden, maar nu spreek jij je uit. Geen enkel kind vraagt om pleegkind te worden; het overkomt je. Zowel pleegkinderen als hun ouders ervaren rouw, verlies en gemis. Vooral in deze tijd, de december maand, spelen deze gevoelens bij ons een grote rol. In dit verhaal deel ik onze ervaringen en hoe wij met dit thema omgaan.
Rouw en verlies zijn een deel van het leven
Het leven en de dood zijn zekerheden die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Het ene bestaat niet zonder het andere. Dit geldt voor ons allemaal, inclusief pleegkinderen. Vandaag is het zo’n dag dat er van alles aan emoties door je lichaam gaat. Je bent inmiddels tien. “Ik wil geen pleegkind zijn, dus ik pak mijn tas en zoek een andere familie.” Je tas gevuld met kleine beer, wat geld, kleren en spullen. Misschien herkennen we allemaal wel zo’n moment dat we weg wilden van huis, op zoek naar iets anders. Onze tiener ook. Maar binnen vijf minuten staat hij weer binnen. “Morgen ga ik echt.” Even later komt het: “Ik mis mijn mama.”
Afstand van je ouders
Rouwen om de mama of papa die wel zou willen maar niet die je niet hebt. De realiteit is die zoals die nu is. Op dit moment kunnen we je moeder niet bezoeken en ja, we weten dat je nu een bezoek zo nodig hebt. Andersom is het soms ook lastig. Dan wil jij niet naar je moeder of reageer je niet op haar ongelofelijk lieve toenadering. Het is zoals het is, hoe graag wij als pleegouders het ook anders zouden willen zien. Het enige wat we kunnen doen, is het nu aanvaarden. Het leven accepteren zoals het komt. Maar dit betekent ook dat de emoties heftig kunnen opspelen en verdriet mag stromen. Het gemis is juist nu heel voelbaar.
Troost helpt om veerkracht bij rouw, verlies en gemis
Bij rouw en verlies willen we vaak van alles doen. Ook in mijn werk als psycholoog kom ik in aanraking met kinderen die grote verliezen moeten verwerken. Vaak is luisteren op dat moment genoeg. Ik zet me in om steun te organiseren rondom het gezin: van leerkrachten tot vrienden, soms vinden kinderen bij elkaar een luisterend oor. Moet het normale leven doorgaan? Ja, laat de normale dingen gewoon doorgaan. Het is een uitlaatklep voor je kind. Rouw en verlies horen bij het leven, laten we het vooral niet moeilijker maken dan het al is. Kinderen die dit meemaken hebben troost nodig.
De pijn blijft
Pleegkinderen die afstand moeten nemen van hun biologische ouders, en andersom; de ouders die afstand moeten nemen van hun kind, ervaren een enorm verlies. Soms zit die pijn diep van binnen, soms is het heel tastbaar. Vooral in een tijd waarin iedereen bij zijn ouders wil zijn, is het gemis groot juist als het niet kan. Door tijd te nemen voor dit verlies, kunnen we onze kinderen helpen. De beweging die bij verlies hoort, is in de pijn blijven. Tranen kunnen vloeien. Soms natte ogen, wat druppels en op een ander moment komt er een hele cola fles. Het is goed, huilen lucht op. Daarna weer verder en is het tijd om te gamen of iets anders. Rouw en verlies vragen om tijd en ruimte. Het is geen fase, het gemis blijft in sommige perioden is het er meer.
Onze aanpak
Op momenten van verdriet zijn we er gewoon, zonder veel te zeggen, en laten we de tranen vloeien. We leggen uit dat het goed is, want als die tranen binnen blijven, kunnen emoties een eigen leven gaan leiden. We proberen het contact met de biologische ouders te herstellen zodra dat weer mogelijk is. Informatie over ziektes en psychische klachten delen we waar het kan, op een begrijpelijke manier. Geen geheimen, alles is eerlijk, ook naar zijn biologische moeder. We richten ons op het versterken van vaardigheden. Veerkracht is de enige weg vooruit.
